Vrienden worden met je angst

gravatar

Religies die bang maken, hebben niet mijn voorkeur. Dreigen, bang maken is een strategie om goed gedrag af te dwingen. Wat ouders doen in het klein voor de opvoeding van hun kinderen, doen religies vaak in het groot. We kennen het allemaal wel, dat dreigen: als je zo door gaat, dan mag je straks niet mee of dan krijg je straks geen… (iets waarvan je veronderstelt dat dit belangrijk is voor het kind). Moderne opvoedmethodes hebben ontdekt dat belonen van goed gedrag vaak effectiever is dan dreigen met straf. Het maakt duidelijk wat je wel wil als opvoeder en het geeft een goed gevoel bij een kind als het voldoet aan de verwachtingen. De praktijk is natuurlijk veel ingewikkelder en genuanceerder – helemaal zonder straffen kan het waarschijnlijk niet -, maar over het algemeen werkt het belonen van gewenst gedrag heel goed.

Dit is ook de reden dat mijn voorkeur uit gaat naar een religie die niet dreigt met het eeuwig branden in de hel. Dit is wat ik vind in mijn zenpraktijk. Ik ervaar hier een boeddhistische praktijk die mij bevrijdt, zodat ik in de geest ongehinderd en vrij kan leven. Een mooi voorbeeld daarvan is te lezen in het boek van Maarten Olthof: Lopen in het voetspoor van de Boeddha. Maarten had het voornemen om in Nepal en Noord India (Bihar) lopend langs de belangrijke plaatsen voor het Boeddhisme te trekken, te beginnen bij de geboorteplaats van de Boeddha, Lumbini. Iedereen raadt hem af te gaan lopen omdat dit veel te gevaarlijk zou zijn. Maar Maarten zet door en organiseert een wandeltocht met hulp van Pappu, de man die hem in India helpt bij zijn reizen. Bij zijn vertrek in Lumbini ontmoet hij een Japanse monnik, die daar woont en een tempel beheert: Tatsuma Sato. Tatsuma heeft overal op de wereld gewandeld voor de vrede voordat hij in Lumbini terecht kwam, en hij adviseert Maarten: ‘Go without fear’. “Ga zonder angst! Als je bang bent, zul je anderen angst aanjagen” (Blz.19 Lopen in het voetspoor van de Boeddha. Maarten Olthof)

Ga zonder angst. Het is niet alleen een goed advies bij het wandelen en reizen, het zou ook een mooi levensmotto kunnen zijn. Want wat zijn we, wat ben ik, toch vaak bang. Als ik tot mij door laat dringen hoe vaak ik ergens bang voor ben, dan besef ik me dat ik helemaal geen ouders of religie nodig heb om me bang te maken. Angst zit gewoon in me en het is belangrijk om dit onder ogen te zien. Zonder angst gaan, is wat mij betreft dan ook onmogelijk, maar op een goede manier met mijn angst omgaan kan wel.

De meest basale angst is natuurlijk de angst om dood te gaan. Van hieruit ontstaan allerlei andere angsten, bijvoorbeeld de angst om ziek te worden. Heel actueel op dit moment met het Coronavirus dat velen in een angstgreep houdt. Daarom is de volgende vraag ‘hoe ga ik met mijn angst om?’ De omgang met mijn angsten is erg bepalend voor hoe ik mijn leven kan leiden. Angsten zijn fnuikend voor je levensgeluk, als je de angst de baas laat zijn. Levenskunst is wat mij betreft daarom vooral het goed omgaan met je angsten: èn de angst zien èn je er niet door van de wijs laten brengen. Met het Coronavirus in de buurt kun je bibberend thuis gaan zitten wachten tot het ook op jouw deur klopt, maar je kunt ook blijven doen wat je altijd al deed en nagaan waar en wanneer je een risico loopt om het virus op te lopen, zodat je die plekken op die tijd kunt mijden. Een gecalculeerd risico nemen, noemen we dat. Een manier om met angst om te gaan.

Wat ik ooit heb geleerd bij Kempo Karate is dat het een onbegonnen weg is om te proberen om niet bang te zijn. Bij vechtsport leer je dan ook niet om niet bang te zijn, maar om met je angst om te gaan door vrienden te worden met je angst.  Want angst zit in ons en is in bepaalde mate ook zinvol. Het geeft het signaal af van ‘vechten of vluchten’ en maakt het lichaam met adrenaline klaar om dit ook te doen. Wanneer de angst je vriend is, dan is hij niet de baas. Vrienden zijn gelijk en overleggen met elkaar. Wanneer de angst de baas is en geen vriend, dan gaat hij overheersen en worden we geleid door de angst. Wat niet goed is, want angsten verdelen de wereld in dapperen en angsthazen, in slimmen en dommen, in gestoorden en ongestoorden. Een vals wereldbeeld, want iedereen is op zijn eigen moment bang of dapper, dom of slim, gestoord of juist niet. Daarom is het belangrijk om te onderzoeken en te ontdekken wat je angsten zijn en wat je grootste angst is. Alleen dan kun je zeggen: hier ben ik bang voor… en zo ga ik met deze angst om. Als ik naar mijzelf kijk deed ik dit soms letterlijk zo, dan sloot ik vriendschap met de persoon waar iedereen bang voor was. Iets in mij zei dan: “Ik kan maar beter vrienden met hem/haar zijn”. Uiteindelijk bleek de angst dan te bestaan uit angst voor het onbekende, voor het vreemde. De persoon waar ik vrienden mee werd, was weliswaar niet gemiddeld, maar dat was niets om bang voor te zijn.

Gerard Jansen
dinsdag 10 maart 2020

Eén reactie:

  1. Jose Koeneman: 4 jaar geleden

    Hai Gerard,

    Mooi stukje van jou in deze tijd van sociale onthouding en wat doe je wel en wat niet met de angst op besmetting of met de angst om anderen te besmetten.
    ik had nog gedacht je misschien te zien in ZenAmsterdam bij Arnon Grunberg of bij Nico vandaag in Utrecht, maar alles afgelast.
    Daar ben ik ook wel blij mee, dan hoef ik dat niet zelf te beslissen, er blijft nog genoeg aan beslissingen over.
    Wel of niet samen wandelen, op bezoek gaan bij je oude schoonvader, je kinderen toch maar niet zien.
    ik hoop dat het goed met je gaat in deze onwerkelijke tijd.
    Vandaag zo’n mooie lentedag, waarbij alles aan Coronarisico vergeten lijkt.
    En iedereen samen fietst, sport en een ijsje koopt in de winkel, tenminste in Utrecht was dat zo in het Wilhelminapark.
    Ik hoop je te zijner tijd weer een keer te zien, waar dat ook mag zijn.

    hartelijke groet van Jose

Plaats een reactie:

Je e-mailadres zal niet zichtbaar gepubliceerd worden.

Verplichte velden zijn gemarkeerd met een sterretje*.