In de zendo hangt een scrol met in het Japans de volgende tekst: help de mensen in nood, die lijden. Omdat de nieuwe zendo op zolder is, is er ook een nok die uitnodigt om de hoogte van de ruimte te benadrukken. Zo kwam ik op het idee om een scrol te kopen. Op de uitleg bij de scrol staat dat de tekst is ontleent aan Tenjin Bosatsu. Bij nader onderzoek blijkt dat Vasubandhu Bodhisattva te zijn, de 21ste Patriarch na de Boeddha in de lijn van het Zenboeddhisme. Vasubandhu leefde waarschijnlijk in de vierde/vijfde eeuw na Christus in Kasjmir. Volgens sommige Indologen is er mogelijk sprake van twee Vasubandhu’s, maar dat terzijde. In ieder geval is hij een belangrijke grondlegger van het Mahayana boeddhisme, waarin compassie een zeer grote rol speelt. De tekst wijst daar ook op. Wat mij betreft gaat het om drie woorden: mensen, helpen en lijden. In deze blog wil ik ingaan op ‘mensen’.
Hoe ik het ook wend of keer, ik kom er niet onderuit mij tot mijn medemensen te verhouden. Als mens ben ik een sociaal dier en omgaan met de mensen om mij heen is van levensbelang. Wat dat betreft deel ik de opvatting van Jules Deelder, zoals die in neonletters is aangebracht op de gevel van een flat op de Nieuwe Binnenweg in Rotterdam:
De omgeving van de mens is de medemens
Dit is, hoe logisch het in eerste instantie ook klinkt, een bijzonder standpunt. De mens omgeven door mensen. Je kunt met hetzelfde gemak zeggen de omgeving van de mens is de stad of het dorp waarin hij woont of de streek of het land. Maar nee, Jules Deelder kiest heel direct voor de medemens. Voor mij maakt hij daarmee iets wat heel groot en abstract is – het denken over de mens – tot iets heel kleins, iets heel concreets: de mens die naast mij staat en zit, dat is mijn medemens en dat is mijn omgeving! Niet de dingen maken de wereld, maar de mens in al zijn onvolkomenheid. Dit is wat mij betreft ook precies de idee van het Mahayana Boeddhisme.
Compassie, mededogen, het zijn mooie woorden, goede voornemens, abstracties zo je wilt, die vragen om concretisering. Ik moet hier niet te lang over denken en praten, mijn medemens vraagt erom dat ik iets doe! Dat ik compassie tot iets van mijzelf maak. Maar hoe doe ik dat? Door een stapje terug te doen, te gaan zitten op mijn kussentje en vervolgens eerst eens met compassie naar mijzelf te kijken, om uiteindelijk hetzelfde te kunnen doen voor mijn medemens. Het is de weg naar binnen toe om vervolgens weer naar buiten te treden.
‘Verbeter de wereld en begin bij jezelf’ is een belangrijk gezegde en ik denk dat de Boeddha dit had onderschreven. Alles van mijzelf eerlijk onder ogen zien is een grote klus. Vaak val ik mijzelf zo tegen! Een klus die ik dagelijks moet klaren voordat ik naar een ander kijk. Een klus die ik alleen kan klaren als ik met compassie naar mijn eigen gestumper kan kijken. Een mooie uitspraak van de zenmeester Shunryu Suzuki hierover is: ‘Don’t take life to personally’. Vat het leven niet te persoonlijk op! Het leven en de wereld is veel groter dan mijn ‘gekwetste ego’, dat zich zanikend en zeurend door het leven sleept. Zelfonderzoek en bij jezelf beginnen, is geen egotrip! Maar een noodzakelijke randvoorwaarde om mijn omgeving, mijn medemensen op waarde te kunnen schatten.
maandag 27 november 2017