Hara en de ademhaling

gravatar

“Het zitten is de heer en ademen de volgeling. Ademen is een middel om het zitten te volvoeren. Daarom is het zitten de hoofdzaak. Maar beide, zitten en ademhaling,  zijn middelen om geest en lichaam te ontplooien…..Zit volkomen stil, adem zacht, langzaam lang uitademend, de kracht in de onderbuik! Alleen doordat de kracht in de onderbuik ontbreekt, raakt men bij het hardlopen buiten adem. Wie met Hara zwemt, zal daarbij snel vooruit komen.”

( Uit:  Hara- Het dragende midden van de mens, blz. 229. K. von Dürckheim. Uitgeverij Ankh-Hermes.)

Hara, de kracht in de onderbuik, is een Japans begrip. In zijn boek hierover, in zijn woorden: ‘het dragende midden van de mens’, beschrijft Dürckheim uitgebreid wat Hara betekent. Het is meer dan een fysiek begrip, meer dan een hulpmiddel om goed zazen te kunnen doen of te sporten. Hara is in Japan ook een cultureel begrip. Een man zonder hara is een slapjanus, een zwak en krachteloos figuur. Zoals we in ‘het westen’ onder de indruk zijn van gespierde mannen en bodybuilders, zo is men in Japan onder de indruk van een man met Hara, een man met kracht in zijn onderbuik. Heel gecultiveerd zie je dat aan de Sumoworstelaars, die elkaar met Hara de ring uit duwen. En zo is het ook van belang dat je zit in zazen met Hara. Door je onderbuik aan te spannen blijf je overeind en kun je je rugspieren ontspannen. Met Hara leg je ook het zwaartepunt laag, waardoor je bovenlichaam ontspannen kan zijn.

Maar hoe kwam Dürckheim aan deze Japanse wijsheid? Wie is Dürckheim?

Karl Friedrich Alfred Heinrich Ferdinand Maria Graf Eckbrecht von Dürckheim-Montmartin (1896-1988) was diplomaat, psychotherapeut en zenmeester. Net als zijn tijdgenoot Lasalle heeft hij veel betekend voor de verspreiding van zen in Europa. Mijn leraar Nico Tydeman ging bijvoorbeeld bij hem in de leer in de jaren zeventig van de vorige eeuw.

De levensloop van Dürckheim is er echter niet één van onbesproken gedrag. In het Duitsland van voor de oorlog en ook gedurende oorlog heeft hij gekozen voor Adolf Hitler en was hij een uitgesproken Nazi. In 1945 is hij in Japan gearresteerd door de Amerikanen en twaalf maanden gevangen gezet. Zelf verwijst Dürckheim naar deze gevangenschap als een periode van wedergeboorte, een spirituele ervaring. In 1947 is hij gerepatrieerd naar Duitsland en heeft daar zijn oude vak van psychotherapeut weer opgepakt, waarbij hij duidelijk was geïnspireerd door zijn ervaringen in Japan, waar hij als diplomaat vanaf 1935 had gewoond. Pikant is het verhaal hoe Dürckheim in Japan is terechtgekomen. In de jaren dertig maakte hij furore als diplomaat voor Nazi-Duitsland. Aan deze snelle carrière kwam abrupt een einde toen werd ontdekt dat hij Joodse voorouders had. Volgens de nieuwe Neurenberger wetten was hij een ‘mischling’, iemand met gemengd bloed, geen ideale vertegenwoordiger van Nazi Duitsland. Zo werd hij als diplomaat naar Japan gestuurd. Dan was hij uit het zicht.

Zijn interesse voor ‘het oosten’ kwam van zijn eerste vrouw Enja von Hattinberg, met wie hij in 1919 trouwde. Door haar maakte hij kennis met Lao Tse en de Tao Te Tsjing. Maar ook was hij bekend met de westerse mystiek van Meester Eckhart. De grote vraag van leven en dood, in zen de belangrijkste vraag die er is, ervoer Dürckheim aan het front in de eerste wereldoorlog. Als infanterist zat hij zesenveertig maanden aan het front. Hier leerde hij te leven  voorbij leven en dood, zonder vragen te stellen. Een wonder dat hij het heeft overleefd. Blijkbaar had hij nog wat taken te volbrengen, foute en goede. Hoe dan ook, voor de ontwikkeling van zen in Europa, heeft hij veel betekend.

Gerard Jansen
vrijdag 26 juli 2019

Reacties:

  1. Wilfried Sluys: 3 jaar geleden

    Beste Gerard
    Ik heb je informatie gelezen over de hara ademhaling. Ik zou deze ademhaling willen leren. Heb je daar informatie over of weet je een plek waar ik daar les in kan krijgen. Ik woon in Amstelveen en werk o.a in Amsterdam.
    In afwachting van je reactie
    Met vriendelijke groet
    Wilfried Sluys

  2. Gerard Jansen: 3 jaar geleden

    Dag Wilfried, dankjewel voor het lezen en de vraag. Ik ga je mailen
    Hartelijke groet, Gerard Jansen

Plaats een reactie:

Je e-mailadres zal niet zichtbaar gepubliceerd worden.

Verplichte velden zijn gemarkeerd met een sterretje*.